Το Πρόβλημα της Ηλεκτρόλυσης
Στο κείµενο αυτό γίνεται µια σύντοµη παρουσίαση του φαινοµένου της ηλεκτρολυτικής διάβρωσης και των µεθόδων αντιµετώπισής της.
Α. Το φαινόµενο της ηλεκτρόλυσης.
Ηλεκτρόλυση ονοµάζεται το φαινόµενο κατά το οποίο δύο διαφορετικά µέταλλα έρχονται σε επαφή µε το ίδιο υγρό (ηλεκτρολύτης), µε αποτέλεσµα να µετακινείται µάζα από το ηλεκτροθετικότερο µέταλλο (άνοδος) προς το λιγότερο ηλεκτροθετικό (κάθοδος). Μία τυπική εφαρµογή της ηλεκτρόλυσης είναι οι µπαταρίες.
Β. Η ηλεκτρολυτική διάβρωση.
Το πιο ηλεκτροθετικό από τα δύο µέταλλα διαβρώνεται σταδιακά. Όταν το µέταλλο αυτό είναι το υλικό κατασκευής τµήµατος µίας υδραυλικής εγκατάστασης (π.χ. σίδηρος), τότε το τµήµα αυτό αργά ή γρήγορα θα εξασθενήσει τόσο ώστε να αρχίσουν οι διαρροές λόγω τρυπήµατος ή λόγω αδυνατίσµατος σε σηµεία σύνδεσης. Στην περίπτωση µίας υδραυλικής εγκατάστασης το διακινούµενο υγρό παίζει το ρόλο του ηλεκτρολύτη.
Γ. Παράγοντες που ενισχύουν το φαινόµενο της ηλεκτρόλυσης
Το φαινόµενο της ηλεκτρόλυσης γίνεται πιο ισχυρό, όταν:
- συµµετέχουν δύο ή περισσότερα διαφορετικά µέταλλα σε ένα υδραυλικό δίκτυο
- τα διάφορα µέταλλα έρχονται σε απευθείας επαφή µεταξύ τους, χωρίς παρεµβολή άλλου υλικού
- η αγωγιµότητα του διακινούµενου υγρού είναι υψηλή
- η θερµοκρασία του υγρού είναι υψηλή
- δηµιουργείται ισχυρό ηλεκτρολυτικό κελί εξαιτίας του υπεδάφους, ηλεκτρικών συσκευών κτλ.
- τα µέταλλα που συµµετέχουν στο δίκτυο έχουν µεγάλη διαφορά δυναµικού µεταξύ τους
- η επιφάνεια των µετάλλων είναι καθαρή από άλατα και άλλες επικαθίσεις
Δ. Πώς Ελέγχουμε αν μία Μεταλλική Κατασκευή Χρειάζεται Καθοδική Προστασία
Για να ενημερωθείτε σχετικά με αυτό το θέμα, δηλαδή με τη διάγνωση αν χρειάζεται να εφαρμοστεί καθοδική προστασία επάνω σε μία υδραυλική εγκατάσταση ή άλλου είδους μεταλλική κατασκευή, δείτε τη σελίδα:
STOPCOR – Πώς Ελέγχουμε αν μία Μεταλλική Κατασκευή Χρειάζεται Καθοδική Προστασία.
Ε. Παραδείγµατα ηλεκτρολυτικής διάβρωσης.
Από την εµπειρία που έχουµε συλλέξει µέσα από τις επισκέψεις µας σε ξενοδοχεία, βιοµηχανίες, δίκτυα ύδρευσης κτλ. µπορούµε να πούµε ότι η ηλεκτρόλυση προσβάλλει συχνότερα τα πιο κάτω είδη εγκαταστάσεων:
- υπόγειες σωληνώσεις και δεξαµενές (λόγω µεταλλικών στοιχείων και υγρασίας εδάφους)
- boilers νερού χρήσης (λόγω χάλκινης σερπαντίνας και χαλκοσωλήνων εξόδου και επιστροφής)
- λέβητες θέρµανσης (λόγω χαλκοσωλήνων εισόδου και εξόδου)
- δίκτυο επιστροφών συµπυκνωµάτων ατµού (λόγω πολύ υψηλής θερµοκρασίας)
- σιδερένια κολεκτέρ αναχωρήσεων – επιστροφών (λόγω χαλκοσωλήνων & υψηλής θερµοκρασίας)
- δίκτυα ύδρευσης, σε σηµεία σύνδεσης σιδηροσωλήνα µε χαλκοσωλήνα
Ζ. Οι αρνητικές συνέπειες της ηλεκτρολυτικής διάβρωσης.
Τα προβλήµατα που δηµιουργεί το φαινόµενο της διάβρωσης σε µία επιχείρηση ή έναν οργανισµό ή µία ιδιωτική κατοικία είναι ποικίλα. Ενδεικτικά αναφέρουµε τα κυριότερα από αυτά:
- Κόστος επισκευών & αντικατάστασης δικτύων
- Σκάψιµο τοίχων ή εδάφους για αντικατάσταση σωληνώσεων
- Γκρέµισµα τοίχων για αντικατάσταση λεβήτων, boilers κ.ά. µηχανηµάτων
- Κόστος σε χρόνο απασχόλησης συντηρητών, διοίκησης, εργοδοτών, συν το κόστος ευκαιρίας
- Απροειδοποίητες διακοπές λειτουργίας σε περιπτώσεις ζηµιάς.
- Απώλεια προϊόντος που διαρρέει (σηµαντική όταν το προϊόν δεν είναι φθηνό όπως το νερό)
- Κίνδυνοι λόγω διαρροών (π.χ. νερό που πέφτει πάνω σε ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις)
- Ρύπανση του νερού χρήσης µε µεταλλικά ιόντα και οξείδια µετάλλων
- Ανάπτυξη µικροοργανισµών επιβλαβών για την υγεία (π.χ. legionella)
Η. Μέθοδοι αντιµετώπισης του προβλήµατος
Επειδή το πρόβληµα της ηλεκτρόλυσης έχει απασχολήσει πάρα πολλούς τεχνικούς σε όλες τις χώρες του κόσµου, έχουν αναπτυχθεί διάφορες µέθοδοι αντιµετώπισής του. Τις κυριότερες από αυτές τις ταξινοµήσαµε µε διάφορα κριτήρια που κρίναµε απαραίτητα για τη σωστή αξιολόγησή τους. Στον πιο κάτω συγκριτικό πίνακα επιχειρείται µια πρώτη προσέγγιση του θέµατος, που σίγουρα δεν είναι ολοκληρωµένη, όµως παρέχει έναν οργανωµένο τρόπο µελέτης του θέµατος, πάνω στον οποίο µπορεί να προσθέσει κανείς κι άλλα κριτήρια ταξινόµησης και αξιολόγησης (στήλες), καθώς επίσης και άλλες µεθόδους (σειρές), που έχουν παραλειφθεί σε αυτόν τον πίνακα. Το «?» σηµαίνει ότι η απάντηση µπορεί να είναι είτε «ΝΑΙ» είτε «ΟΧΙ».
Για τη διευκόλυνσή σας, επειδή τα γράμματα είναι πολύ μικρά, δείτε εδώ το κείμενο που υπάρχει στις γραμμές και τις στήλες του πίνακα:
Γραμμές (μέθοδοι αντιμετώπισης της ηλεκτρόλυσης):
- Αντικατάσταση διαβρωμένων τμημάτων του δικτύου
- Ενεργητική καθοδική προστασία με επιβολή αρνητικής τάσης (μέθοδος ICCP)
- Παθητική καθοδική προστασία με ράβδους μαγνησίου
- Συσκευή on-line παθητικής καθοδικής προστασίας PROMAG
- Συσκευή on-line παθητικής καθοδικής προστασίας τύπου ταυ
- Διηλεκτρικοί σύνδεσμοι (ρακόρ & φλάντζες) CLEAR FLOW
- Καθοδική προστασία μη εμβαπτιζόμενου ανοδίου STOPCOR
- Χημικό που δημιουργεί προστατευτικό φιλμ εσωτερικά BOILER LIQUID
- Εσωτερική επίστρωση με προστατευτικό υλικό
- Τα ευπαθή μέρη του δικτύου να γίνουν ανοξείδωτα
Στήλες (κριτήρια αξιολόγησης των μεθόδων):
- Χαμηλό κόστος αγοράς
- Απλή εγκατάσταση, εύκολη αντικατάσταση / προσθήκη αναλωσίμου
- Λειτουργία που δεν απαιτεί τεχνογνωσία
- Χαμηλό κόστος λειτουργίας, επίβλεψης και συντήρησης
- Μηδενικό κόστος αναλωσίμων
- Μεγάλη διάρκεια ζωής, για να μην επαναληφθεί σύντομα η αρχική επένδυση
- Αφαίρεση παλιάς σκουριάς
- Αφαίρεση ή εξουδετέρωση οξυγόνου κ.ά. διαβρωτικών συστατικών του νερού
- Ποσοστό επιτυχίας μεθόδου (εμπειρική προσέγγιση κατ’ εκτίμηση)
- Η επιτυχία της μεθόδου δεν εξαρτάται από ανθρώπινα σφάλματα, αμέλεια κτλ.
- Ο εξοπλισμός της εγκατάστασης δεν φθείρεται εξαιτίας της μεθόδου
- Εφαρμόσιμη σε ολόκληρη την έκταση ενός μεγάλου δικτύου διακίνησης υγρών
- Προστατεύει και υπόγειες σωληνώσεις και δεξαμενές από την εξωτερική διάβρωση
- Προστατεύει και άλλα είδη μεταλλικών κατασκευών από την εξωτερική διάβρωση
- Κατάλληλη για δίκτυα ατμού
- Φιλική προς το περιβάλλον
- Η μέθοδος δεν δημιουργεί ενοχλητικά αέρια μέσα στο νερό.
- Δε βλάπτει την υγεία και δε θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των συντηρητών
- Κατάλληλη για δίκτυα διακίνησης πόσιμου νερού κ.ά. υγρών τροφίμων
Παρατηρήσεις & συµπεράσµατα πάνω στον πίνακα:
- Περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τις πιο πάνω µεθόδους αντιµετώπισης της ηλεκτρολυτικής διάβρωσης θα βρείτε στα επόµενα κεφάλαια αυτής της ενότητας. Για τις µεθόδους για τις οποίες δε γίνεται αναφορά στα επόµενα κεφάλαια, η Smart Technical Solutions διαθέτει πληροφορίες για κάθε ενδιαφερόµενο.
- Η µέθοδος STOPCOR (7η µέθοδος) δείχνει να υπερτερεί σε γενικές γραµµές έναντι των άλλων µεθόδων.
- Η µέθοδος CLEAR FLOW (6η µέθοδος) έχει κι αυτή πολύ καλά χαρακτηριστικά, µε το επιπλέον πλεονέκτηµα της ανυπαρξίας αναλωσίµου και επαναλαµβανόµενου κόστους (5ο κριτήριο αξιολόγησης). Έχει, όµως, το µειονέκτηµα ότι θέλει υδραυλικό για την εγκατάσταση (2ο κριτήριο αξιολόγησης), το δε αρχικό κόστος αγοράς είναι υψηλότερο (1ο κριτήριο αξιολόγησης), επειδή απαιτείται η παρεµβολή ενός διηλεκτρικού συνδέσµου σε κάθε σηµείο σύνδεσης χαλκού µε σίδηρο.
- Η Smart Technical Solutions προτείνει το συνδυασµό των δύο µεθόδων, για απόλυτα ασφαλή αποτελέσµατα, χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι η καθεµιά από τις δύο µεθόδους δεν είναι από µόνη της αρκετά αποτελεσµατική. Οι κατασκευαστές και των δύο µεθόδων αναφέρουν ότι σύµφωνα µε τη µέχρι τώρα εµπειρία τους έχει αποδειχθεί ότι οι µέθοδοί τους είναι απόλυτα αυτάρκεις και αποτελεσµατικές.
- Οι ράβδοι µαγνησίου (3η µέθοδος) είναι µία πολύ αποτελεσµατική µέθοδος για χώρους αποθήκευσης κρύου και ζεστού νερού, όχι για κολεκτέρ, όπου κακώς χρησιµοποιούνται συχνά. Η Smart Technical Solutions προτείνει τις ράβδους µαγνησίου – εφόσον είναι εφικτή η εγκατάστασή τους – σε όλα τα boilers ζεστού νερού χρήσης και στα ηλιακά boilers, ανεξάρτητα αν έχει εφαρµοστεί και άλλη µέθοδος καθοδικής προστασίας για ολόκληρο το δίκτυο, επειδή οι ράβδοι µαγνησίου είναι δοκιµασµένες και αξιόπιστες.
- Η συσκευή PROMAG υπερτερεί έναντι όλων των άλλων συσκευών on-line καθοδικής προστασίας, οι οποίες, επειδή είναι τύπου ταυ, είναι µεν κατά πολύ φθηνότερες από το PROMAG, έχουν όµως διάφορα µειονεκτήµατα.
- Γενικά, πάντως, η µέθοδος του µη εµβαπτιζόµενου ανοδίου STOPCOR (7η µέθοδος) δείχνει να έχει αρκετά πλεονεκτήµατα έναντι των µεθόδων που χρησιµοποιούν εµβαπτιζόµενα ανόδια (4η και 5η µέθοδος). Η Smart Technical Solutions διαθέτει, πάντως, εκτός του STOPCOR και συσκευές PROMAG, για όσους πελάτες της εµπιστεύονται περισσότερο τα εµβαπτιζόµενα ανόδια, που είναι πιο παλιά και ευρέως γνωστή µέθοδος.
Σημείωση: Αναλυτικότερη σύγκριση μεταξύ της μεθόδου STOPCOR και άλλων μεθόδων αντιμετώπισης του φαινομένου διάβρωσης λόγω ηλεκτρόλυσης θα βρείτε στο Αριστερό Μενού της ενότητας STOPCOR.