Η Πολιτεία της Λευτεριάς
Ένα ταξίδι Αλήθειας στα άδυτα του νου
με προορισμό την εσωτερική Ελευθερία.
Α7. Η ενδοσκόπηση του νου.
Το επόμενο απόγευμα…
Ο νους επέστρεψε πριν λίγο από το πεδίο μαχών της ύλης και τώρα κάθεται και προσπαθεί να αφεθεί αφήνεται[1] ξανά στο κλίμα της ενδοσκόπησης. Δεν έχει ξεχάσει τη χθεσινή υπόσχεσή του. Η επείγουσα έκκλησή μου ηχεί ακόμα ολοζώντανη στα αυτιά του, ο απόηχός της συνόδευε τις δραστηριότητές του καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Αυτή τη φορά τού είναι εντελώς αδύνατο να την αγνοήσει.
Ξανακοιτάζει τις γραμμένες ερωτήσεις, ξεπερνά τις αντιστάσεις του απλά με το να μην τους δίνει σημασία, μέχρι που τις ξεχνάει εντελώς. Αποσύρεται συνειδητά από το στρόβιλο του κόσμου και αρχίζει να εργάζεται ξανά εξετάζοντας προσεκτικά την αλληλοδιαδοχή των σκέψεων και τη ροή των συνειρμών που πυροδοτήθηκαν εχθές από την αδικία που υπέστη. Έτσι, θα μπορέσει να βρει και να μου δώσει τις απαντήσεις που του ζήτησα εχθές.
«Γιατί φοβάμαι την ανέχεια και τη φτώχεια;» Παρατηρεί ο νους ποιος άμεσος υπολανθάνων συνειρμός ακολουθεί τη σκέψη για το ενδεχόμενο της φτώχειας και τον ανασύρει στο φως: «Φτώχεια σημαίνει για μένα δυστυχία, μοναξιά, απώλεια των στοιχειωδών ανέσεων, πολλές πρακτικές δυσκολίες στη σχέση μου με τον κόσμο. Μα πιο πολύ απ’ όλα με πανικοβάλλει η ιδέα ότι θα αποδειχθώ ανάξιος, ανίκανος να αποκτήσω αυτά που τόσα άλλα αδέλφια έχουν αποδειχθεί ικανά να κατακτούν και να απολαμβάνουν. Δεν είναι, λοιπόν, η επιβίωση το πρόβλημά μου, αυτή κουτσά στραβά τακτοποιείται, είναι η ανταγωνιστική μου εμμονή και η ανάγκη μου να αποδείξω σε όλα μου τ’ αδέλφια ότι έχω αξία. Στηρίζω, δηλαδή, την ευτυχία μου στην καταξίωσή μου. Ένας φοβικός συνειρμός δεκαετιών.
«Γιατί δεν αντέχω την αποτυχία; Εχθές απέτυχα να πείσω τον ‘αντίπαλο’ ότι έχω δίκιο. Ηττήθηκα, και αυτό δεν το αντέχω, όχι γι’ αυτήν καθαυτή την ήττα, αλλά γιατί αποτυχία σημαίνει για μένα απόδειξη ότι δεν τα κατάφερα καλά και άρα δεν αξίζω. Άλλος ένας φαύλος συνειρμός δεκαετιών.
«Γιατί έχω εθιστεί στην εύκολη λύση της φυγής με κάθε δυσκολία;» Ο νους παρατηρεί την άμεση διέξοδο σε μια μπουκιά φαΐ, για να πάει η ενέργεια στο λαιμό και το στομάχι, να φύγει απ’ το κεφάλι, δεν την αντέχει άλλο εκεί. Εξού και η λέξη «λαιμαργία», καθώς αναζητώ στην τέρψη του λαιμού την πρόσκαιρη αργία του νου και της καρδιάς, που υποφέρουν. Κάτι ήξεραν τ’ αρχαία αδέλφια που βγάλανε τις λέξεις… «Δεν είναι παρά ένας ακόμα κρίκος της αλυσίδας των βασανιστικών συνειρμών μου», παραδέχεται ο νους. «Απέτυχα, άρα δεν αξίζω, άρα θα μου λείψει η χαρά της καταξίωσης, ας βρω λοιπόν στην τέρψη του λάρυγγα άλλη χαρά για υποκατάστατο. Ακόμα ένας συνειρμός δεκαετιών, γεμάτος ψέμα, φυγή και πόνο και με άμεσο επακόλουθο τις ενοχές. Μια γνώριμη συνταγή δυστυχίας.
«Γιατί δεν αντέχω να με αδικούν;» Ο νους θυμάται πόσο τον έπνιγε χθες το δίκιο του. «Ένας αδελφός δε με πίστευε με τίποτα. Με θεωρούσε ψεύτη για τους δικούς του λόγους, για να καλύψει τις δικές του αγωνίες, μα εγώ το πήρα σαν προσωπική απόρριψη, σαν μείωση της αξίας μου. Και αυτός είναι ένας περιορισμένος μονόπλευρος συνειρμός δεκαετιών, που βλέπει μόνο το δικό μου πρόβλημα και όχι του αδελφού που με αδικεί.
«Γιατί εξοργίζομαι όταν ένας άντρας αδελφός, συνοδοιπόρος στη βιοπάλη, με μειώνει, με ειρωνεύεται και δε με αφήνει να μιλήσω; Λυσσάω απ’ το κακό μου, σαν ηττημένο κοκοράκι, τον ζηλεύω, λες και μ’ αυτήν την ήττα έχασα όλο τον ανδρισμό μου, την αξία μου σαν άντρας-κυνηγός-κατακτητής. Αυτός ήταν ο συνειρμός των σκέψεών μου κάθε φορά που με ταπείνωνε ένας άντρας αδελφός από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Άλλος ένας πνιγηρός συνειρμός δεκαετιών, γεμάτος ανασφάλεια, χωρίς ίχνος κατανόησης και ευρύτητας πνεύματος.
«Γιατί δεν αντέχω να δεχτώ τη στεναχώρια που μου προκαλεί η ήττα και θέλω πάντα να αποδεικνύω πως είμαι τέλειος και υπεράνω των ανθρώπινων παθών; Γιατί μόλις νιώσω τη στεναχώρια, σκέφτομαι πως πάλι δεν τα κατάφερα να παραμείνω αποστασιοποιημένος. Ετούτη η εσωτερική ήττα με πειράζει ακόμα περισσότερο από την προηγούμενη που ήρθε απ’ έξω, γιατί αποδεικνύει την ανικανότητά μου να είμαι πάντα ευτυχισμένος, ό,τι και αν συμβαίνει. Νιώθω και πάλι ανάξιος, επειδή δεν καταφέρνω να χαρώ το θρίαμβο επί των παθών μου. Μέγας συνειρμός αυτομομφής εδώ και δεκαετίες. Σαν να μη μου φτάνανε τα πάθη μου, έχω και την αυτομομφή από πάνω.
«Γιατί φοβάμαι τόσο πολύ το σκοτεινό μέλλον της σκλαβιάς και δεν πιστεύω πως μια μέρα θα ελευθερωθώ από το πείσμα και τις εμμονές μου; Ναι, είναι κίνδυνος πραγματικός, μα γιατί τον φοβάμαι τόσο; Είναι αυτή καθαυτή η δυστυχία της σκλαβιάς που με φοβίζει για την υπόλοιπη ζωή μου ή μήπως είναι πάλι η ανάγκη μου να αποδείξω ότι αξίζω, με το να καταφέρω να ελευθερωθώ; Καθώς κοιτάζω μέσα μου, πιστεύω πως είναι και τα δύο εξίσου, μα αν έλειπε το δεύτερο, το πρώτο θα γινόταν πιο απλό και θα διευκολυνόταν».
[1] Ένιωσε ο νους ένα ζόρι, καθώς έβαλε μέσα του την ιδέα ότι «προσπαθεί να αφεθεί» στο κλίμα της ενδοσκόπησης. Αμέσως θυμήθηκε κι άλλες φορές που έχει προσπαθήσει χωρίς αποτέλεσμα να αφεθεί σε μια ωραία κατάσταση ή εικόνα, όπως είναι για παράδειγμα μια βόλτα μες στη φύση. Συνειδητοποίησε ο νους ότι το πρόβλημα είναι η προσπάθεια. Αφαίρεσε, λοιπόν, πολύ απλά την προσπάθεια και απλά αφέθηκε στο χθεσινό όμορφο κλίμα της ενδοσκόπησης. Επιβεβαιώνεται, έτσι, για άλλη μια φορά ο Δάσκαλός μου, που έλεγε ότι η «προσπάθεια» οδηγεί «προς τα πάθη», δηλαδή στην προκειμένη περίπτωση η προσπάθεια ενισχύει την αντίσταση του νου στο να αφεθεί, φέρνει δηλαδή το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιθυμητό.